Obelisk stał przez lata w zaroślach we Wronowie przy trasie w kierunku Żyrzyna. Przez lata wisiała na nim tablica z napisem "W 25 rocznicę utworzenia ORMO, poległym członkom w walce o utrwalenie władzy ludowej na terenie powiatu puławskiego, w hołdzie społeczeństwo". Kilka lat temu napis zniknął z obelisku. Niedawno okazało się, że ktoś pomnik odnowił i powiesił na nim nową tablicę.
Co robić z pomnikiem?
Na ostatniej sesji sprawą zainteresowali się radni.
Na terenie gminy przy drodze do Żyrzyna jest pomnik przeszłości upamiętniający funkcjonariuszy UB. Ktoś w ostatnim czasie podjął się odnowienia tego pomnika. Czy gmina wie kto to zrobił?
- dopytywał radny Dariusz Guzowski i dodawał:
Ostatnio jest wiele dylematów z takimi pomnikami. W innych gminach zastanawiają się co z nimi zrobić, czy usuwać czy zostawiać, a u nas się je odnawia.
Moje zdanie na temat takich historycznych pomników jest takie, że niszcząc je, niszczymy również historię. Oczywiście nie jestem za tym, żeby upamiętniać ludobójstwo czy inne mało chwalebne wydarzenia, ale to jest element naszych dziejów. Jeśli już coś robi się w tej kwestii, to powinien być park czy skansen, do którego taki stary pomnik mógłby zostać przeniesiony
- mówiła radna Małgorzata Szpyra.
Przedstawiciele gminy tłumaczyli z kolei radnym, że nie wydawali zgody na jakiekolwiek prace przy obelisku.
Odnowienie pomnika i nowa tablica została wykonana bez uzgodnienia z gminą. Nie wiedzieliśmy, że w ogóle ten obelisk został odnowiony. Dotąd stał w zaroślach i nie był widoczny. Odsłonięto go niedawno, podczas trwających prac przy obwodnicy
- tłumaczyła Stanisława Noworolnik, sekretarz gminy Końskowola.
"Napisaliśmy prawdę"
Okazuje się, że za odnowieniem pomnika stoi Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Policyjnych, koło w Puławach. Prace konserwacyjne i zawieszenie nowej tablicy odbyło się w czerwcu. W tej chwili znajduje się na niej napis: "W hołdzie poległym, którzy 13 lipca 1950 roku uświęcili to miejsce swoją krwią stojąc na straży wyższych wartości". Jak tłumaczy szef koła, chodziło o to, żeby z zakończeniem prac zdążyć na 13 lipca.
Na tablicy napisaliśmy prawdę
- mówi Bogusław Gaba, przewodniczący puławskiego koła Stowarzyszenia Emerytów i Rencistów Policyjnych i ciągnie dalej:
13 lipca 1950 roku w tym miejscu zginęło dwóch policjantów, trzech pracowników GS-u i kierowca. Chodziło o zwykły napad rabunkowy, bo ich konwój przewoził 14 mln zł, żeby opłacić rolników, którzy w Żyrzynie odstawili do skupu żywiec. Sprawców było pięciu, wszyscy dostali karę śmierci, jeden został ułaskawiony.
Szef puławskiego SEiRP tłumaczy, że nowa tablica nie ma żadnego podtekstu politycznego.
Chodzi o ludzki dowód pamięci wobec osób, które miały nieszczęście znaleźć się tego dnia w tym miejscu. Od lat zresztą w rocznicę mordu pod obeliskiem są składane kwiaty i palą się znicze. Ochrona miejsc pamięci, to również jedno z naszych zadań statutowych, a ten pomnik już od dawna był w naszym zainteresowaniu
- mówi Bogusław Gaba.
Decyzję podejmą radni
Karta ewidencyjna pomnika, która znajduje się w gminie także wskazuje, że pierwotnie obelisk miał upamiętniać ofiary napadu rabunkowego z 1950 roku.
W opisie pomnika również widnieje wydarzenie z 13 lipca, czyli napad rabunkowy na konwój policyjny, który wiózł pieniądze do Żyrzyna. Wynika więc z tego, że ta późniejsza tablica zawieszona w 25 rocznicę powołania ORMO nie miała wiele wspólnego z pierwotnym przeznaczeniem pomnika
- potwierdza Stanisława Noworolnik.
Przedstawiciele gminy od razu tłumaczą również, że jeszcze żadne decyzje dotyczące pomnika nie zapadły.
Sprawą obelisku radni zajmą się na posiedzeniu komisji i na najbliższej radzie gminy
- dodaje sekretarz gminy Końskowola.
