Jednym z takich ptaków jest niepozorny, pospolicie ubarwiony, bardzo pożyteczny gatunek – mianowicie jerzyk.
Gdy tylko temperatura rośnie i zaczyna być więcej słońca, ze środkowej Afryki wracają na swoje tereny lęgowe jerzyki. Ptaki te przylatują do nas na pięć miesięcy by odchować młode, po czym znowu wyruszają w drogę do ciepłych krajów. Jerzyki bywają mylone poprzez kształt ciała z jaskółką, dodatkowo określane są "ptakiem w budynkach", czyli kolejna cecha wspólna obydwu gatunków.
Właściwie jak wygląda jerzyk? Ptak ten osiąga rozmiary rzędu 18-21 centymetrów długości ciała. Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 40 cm, ale są osobniki zdecydowanie większe. Niezwykle istotna jest masa, ponieważ w wielu przypadkach decyduje ona o tym, czy ptak przetrwa trudne dla siebie momenty. Zdrowy, dorosły osobnik waży 40-50 gramów. Charakterystyczną cechą jerzyka, wyróżniającą go na tle innych jest budowa nóg. W momencie gdy ptak znajdzie się na ziemi, zupełnie nie potrafi po niej stąpać. W powietrzu zdobywają pokarm, materiał na gniazdo, a nawet piją.
Jerzyk posiada wyjątkową cechę, jakiej próżno szukać u innych ptaków, zwłaszcza kiedy jest jeszcze pisklakiem. Umiejętność popadania w stan odrętwienia.
Pierwotnie jerzyki gniazdowały na półkach skalnych, zakładając swoje gniazda w różnego rodzaju wyrwach czy szparach, w momencie kiedy, człowiek zaczął stawiać murowane, wysokie budowle, zaczęły one jerzykom przypominać ich naturalne siedliska. Te czynniki spowodowały, że ptaki przeprowadziły się na przestrzenie dotąd nieznane. Czyli do miast w tereny zwane blokowiskami. Wraz z coraz chętniej budowanymi wysokimi budowlami postępowała miejska ekspansja jerzyka. Jego sąsiedztwo ludziom nie przeszkadzało, co więcej w czasach kiedy nie znano środków owadobójczych, jerzyk był zbawieniem, które pozwalało ograniczać populację uciążliwych owadów – takich jak komary czy meszki.
Obecnie wiele miast specjalnie sprowadza jerzyka, stwarzając dogodne warunki gniazdowania tylko po to, aby jeszcze skuteczniej i w naturalny sposób zwalczać komary.
Nasz mały przyjaciel jerzyk porównywany jest nawet do łabędzi, bocianów czy gęsi. Dlaczego tak się dzieje? Chodzi o dochowanie wierności. Jest ptakiem zdecydowanie monogamicznym i zachowującym wierność aż po przysłowiowy grób. Gody w tym przypadku stanowią tylko formalność, dlatego trwają nie dłużej niż 10 dni i są praktycznie niezauważalne. Ptaki wspólnie budują gniazda. Chętnie osiedlają się w budkach lęgowych, które wyścielają materiałami zdobytymi w locie: trawy, patyczki i inne.
I na koniec kilka istotnych informacji dotyczących budek lęgowych dla jerzyka. W ramach projektu "Poznajemy i chronimy ptaki" zostaną rozwieszone budki dla jerzyków, sikorek, półki dla jaskółek i budki dla mniejszych ptaków. Ale każdy z nas może przygotować budkę. Należy wykonać ją w określonych rozmiarach. Podstawowe parametry budki to: wysokość 20 cm, szerokość 18 cm, długość 34 cm, otwór o dł. 6-6,5 cm. Przednia ściana otwierana do czyszczenia.